بانک اطلاعاتی علوم و صنایع غذایی کشور و بررسی مدارک آن طی سال‌های80-1357

سابقه و هدف: پراکندگی منابع و خدمات اطلاع رسانی در زمینه علوم و صنایع غذایی و مشکلات و پیچیدگی دسترسی به آن‌ها از عوامل بازدارنده در استفاده از این منابع محسوب می شود. با ایجاد بانک اطلاعاتی علوم و صنایع غذایی کشور و روزآمد نگه داشتن آن، بهره گیری کامل و سریع از منابع اطلاعاتی موجود در کشور به زبان فارسی، امکان‌پذیر و به نیازهای اطلاعاتی پژوهشگران و متخصصان پاسخ داده می شود. در این مقاله، پس از بررسی نحوه ایجاد "بانک اطلاعاتی علوم و صنایع غذایی کشور" در سال‌های80-1357‌ مدارک علمی آن مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. مواد و روش‌ها: با مراجعه مستقیم تیم گردآوری اطلاعات به مراکز آموزشی ، پژوهشی و اجرایی فعال در زمینه علوم و صنایع غذایی، کاربرگه مشخصات کتابشناختی 7 نوع مدرک زیر پوشش طرح در سال‌های 80-1357 تکمیل شد. انواع مدارک عبارت بودند از: مقالات منتشر شده در نشریات علمی ـ پژوهشی و علمی ـ ترویجی، مقالات ارائه شده در گردهمایی‌های علمی دانشگاهی‌، پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری، گزارش نهایی طرح‌های پژوهشی، کتاب‌ها، استانداردهای مواد غذایی و پروانه‌های ثبت اختراع. طبقه‌بندی موضوعی مدارک با تعیین گروه اصلی و زیرگروه با استفاده از الگوی FSTA انجام شد. با کدگذاری، تعیین کلید واژه‌های مناسب و با استفاده از نرم افزار طراحی شده، مرحله ورود اطلاعات به رایانه و پردازش آن‌ها عملی شد و لوح فشرده "بانک اطلاعاتی علوم و صنایع غذایی کشور" آماده بهره‌برداری شد. توزیع فراوانی نسبی مدارک علمی برحسب نوع مدرک، دوره زمانی، موضوع،‌ نقش نشریات و گردهمایی های علمی و مشارکت متخصصان و پژوهشگران و مراکز علمی و اجرایی در تولید مدارک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و اطلاعات به دست آمده به صورت جدول و نمودارهای آماری تنظیم شد. یافته ها‌: تعداد مدارک گردآوری شده در این تحقیق 5071 بود. این تعداد شامل 443مقاله نشریه(7/8%)، 1725 مقاله گردهمایی (0/34%)، 405 طرح تحقیقاتی (0/8 %)، 956 پایان نامه (9/18%)، 344 کتاب (8/6%)، 1046 استاندارد(6/20%) و 152 پروانه ثبت اختراع (0/3%) بود. کلیه مدارک در 18 گروه اصلی و 118 زیرگروه طبقه بندی شدند و4750 کلید واژه به آن‌ها اختصاص داده شد. تعداد مراکز دربرگیرنده مدارک780عدد، تعداد نشریات علمی46 عنوان، تعداد گردهمایی ها111 عدد و تعداد پدید آورندگان 3739 نفر بود. بیش‌ترین تعداد مدارک به ترتیب در گروه‌های میوه‌ها، سبزی‌ها و مغزها (0/18%)، شیر و فراورده ها (9/10%) و مواد افزودنی‌، ادویه و چاشنی‌ها (5/10%) بود. کمترین تعداد مدارک به گروه‌های کاکائو، شکلات و فراورده‌های قنادی، تخم مرغ و فراورده‌های آن، و اقتصاد غذا تعلق داشت (به میزان مساوی 6/0%). تقسیم‌بندی سال‌های مورد بررسی به دوره های سه ساله نشان داد که بیش‌ترین تعداد مدرک در دوره80-1378 و کم‌ترین تعداد در دوره 62-1360 منتشر شده بود. تعداد متوسط مدارک اضافه شده به بانک اطلاعاتی در سال211عدد بود. نتیجه گیری: با تشکیل این بانک اطلاعاتی، انتخاب مدارک علمی، گردآوری اطلاعات، جلوگیری از دوباره کاری، پیشرفت در امور آموزشی و پژوهشی با سیاست‌گذاری و برنامه ریزی صحیح تر و دقیق تر برای آینده و با در نظر گرفتن نیازها و کمبودها، به طور مطلوب انجام می شود. روزآمد نگه‌داشتن بانک اطلاعاتی و در دسترس قراردادن آن به شکل‌های مختلف و بررسی مستمر مدارک علمی آن از پیشنهادهای ارائه شده است.